Gluten Hassasiyeti 

Gluten, buğday içerisinde yer alan ve un öz değerlerini en fazla içeren protein grubudur.  Unun içerisinde Yas gluten değeri 28-32 arası ideal olup eksikliği durumunda iyi buğday ile karıştırılarak veya kuru gluten ilavesi ile istenen değerlere ulaşılabilir. Kuru gluten, buğday nişastası  üreticilerinin yakın geçmişe kadar teknoloji yetersizliğinden dolayı elde edilmesi zor olan ancak bugün Un sanayi, dayanıklı unlu mamuller , ve balık  yemi başta olmak üzere yem sanayinde kullanılan bir sanayi hammaddesi haline gelmiştir.
Yem  sanayindeki kullanımı özellikle balık yavru yemlerinde 2 mm nin altında yeralan ıslak ürünlerinin imalinde avantaj sağlamaktadır. Son yıllarda birçok yem üreticisi tarafından tercih edilmektedir.

Kullanımının sınırlı veya kontrollu olması gerekliliği Çölyak hastalığının bu protein grubuna karşı hassasiyetinden kaynaklanmaktadır. Batı ülkelerinde hazır gıdalarda, içindekiler listesinde belirtilmesi gereken belli bir oranın üzerinde risk taşıyan alerjenlerin  başındadır.

Hastalığın en kötü yanlarından biri hastalıklı kişilerin yaklaşık %99’u hastalığından habersiz. 'Gluten' tahılların içinde bulunan bir tür protein çeşididir ve bu protein çeşidi tespit edilen birçok hastalığa sebep olmaktadır. Size bu hastalık ile ilgili bilinen belirtileri anlatacağız ve eğer bu belirtilerden bir kaçı sizde varsa gluten intoleransınız demektir yani gluten proteinine karşı alerjiniz olabilir. 

Gluten Hassasiyeti Belirtileri Nelerdir?

Migren

Baş ağrısı pek çok sağlık probleminin semptomlarından birisidir. Migren bunun yanında, diyare(ishal), düşük demir sayımı ve deri döküntüsü ile birleşen
farklı bir durumdur. Eğer gluten içeren besin tüketildikten sonra, 1 veya 2 saat içerisinde migren başlarsa bu durum çölyak dışı gluten duyarlılığının önemli bir belirtisi olabilir.

Depresyon Ve Ansiyete

Depresyon birçok insan için ciddi bir sağlık sorunudur. Depresyonun umutsuz hissetme, ilgi dağınıklığı, düşük enerji, iştah bozukluğu, uyku düzeninde değişiklikler, kızgınlık ve benzeri pek çok belirtisi vardır. Bazı hastalarda depresyonun beraberinde getirdiği kalıcı dengesizlikleri düzeltmek için ilaç tedavisi gerekmektedir.
Yeni araştırmalar çölyak hastalığı ve gluten intoleransı ile depresyon, anksiyete ve ruh halindeki değişiklerin bağlantılı olduğunu doğrulamaktadır. Gluten duyarlılığında, gluten diyetten çıkarılarak depresyon ve anksiyete çözülebilir hale gelmektedir.

Gastrointestinal Semptomlar

Gluten intoleransının belirtileri vücudun farklı bölümlerinde görülebilir ama gastrointestinal sorunlar özellikle bebek ve çocuklarda en yaygın belirtilerden biridir. Bu belirtiler; karın ağrısı, gaz, karında şişkinlik, diyare(ishal), iştah azalması, konstipasyon(kabızlık), bulantı ve kusma şeklinde görülebilir. Bu gastrointestinal semptomların çoğu Chrons hastalığı, irritabl barsak sendromu, laktoz intoleransı, divertikülit, inflamatuar bağırsak hastalıkları, gluten intoleransı  gibi hastalıklarda da  görülür.
Semptomlar bireye göre farklılık gösterebilir ve teşhis etmek oldukça zordur. Bir kişide sadece diyare görülürken başka bir kişide konstipasyon ve karında şişlik görülebilir ya da gastrointestinal semptomların hiç birisi görülmeye de bilir.

Bilinç Bulanıklığı

Net bir şekilde düşünemeyecek durumda olmak aynı sesleri boğuk duymak gibi bir histir. Kendinizi dış dünyayla bağlantısız ya da dışlanmış gibi hissediyorsanız, bir şeyler ters gidiyor olabilir.
Gluten, duyarlı kişilerde ‘’ bilinç bulanıklığı’’ olarak bilinen etkiyi yaratabilir. Ancak hangi miktarda glutenin bu etkiye neden olduğu henüz tam olarak saptanamamıştır. Son yapılan çalışmalarda araştırmacılar, IgG antikoru ile gluten ve  diğer farklı antikorlar arasında sonucunda bilinç bulanıklığına neden olan anlamlı çapraz bir reaktivite olabileceğini bulmuşlardır. Bu antikorlar inflamasyona da neden olarak durumu daha da kötüleştirebilir.

Keratosis Pilaris

Genellikle kolların arka kısmında görülmekte, ‘tavuk derisi hastalığı’  olarak da bilinmektedir. Yağ asidi ve A vitamini eksikliği sonucunda, sekonder olarak da bağırsaklara zarar veren gluten intoleransı nedeniyle buna eğilim görülmektedir.

Fibromiyalji

Bazı uzmanlar fibromiyaljinin bir hastalık değil, bir semptom olduğuna inanmaktadır. Bağ dokusu inflamasyonu gluten intoleransının en güçlü belirtilerinden birisidir. Vücut gluteni düşman olarak düşünür ve yok etmesi için antikorlar gönderir. Bu antikorlar midenin ve bağırsakların mukozasına zarar verir. İnflamasyon sadece eklem ağrısı olarak görülebileceği gibi, kendini vücudun herhangi başka bir yerinde de gösterebilir. Eğer bir doktor size fibromiyaljiye sahip olduğunuzu söylerse, glüteni beslenme düzeninizden çıkarmayı deneyin ve nasıl hissettiğinizi görün.

Aşırı Yorgunluk

Sürekli uykunuzu alamıyormuş gibi mi hissediyorsunuz? Her gece yeteri miktarda uyusanız bile, çok yorgun hissederek uyanıyorsanız yolunda gitmeyen bir şeyler var demektir. Gluten çeşitli yollarla uyuşuk ve yorgun hissetmenize neden oluyor olabilir. Vücudunuz inflamasyon durumunda olduğunda ve kaynak olarak gluten proteinlerini kullandığında, mevcut enerji depoları ve normal bedensel süreçler zarar görebilir.

Nörolojik Semptomlar

Bu intoleransa sahip bazı insanlarda, hayati işlevlerini ciddi anlamda engelleyebilen farklı nörolojik semptomlar görülebilir. Bunlar denge duygusu, koordinasyon azalması ve baş dönmesi atakları gibi şeyler olabilir.  Bu durumlar genellikle gluten içeren bir yemek yenildikten yaklaşık 1 saat sonra
meydana gelir.

Otoimmün Hastalıklar

İnflamasyon ve uzun süre glutene maruz kalma  vücudunuzu alarma geçirebilir. Otoimmün hastalıklar sıklıkla gluten intoleransı olan kişilerde gelişir. Bu hastalıklar lupus, sedef hastalığı, romatoid artrit, ülseratif kolit, skleroderma, Hashimoto troidi ve multiple sklerozu içerir.

Hormonal Sorunlar

Gluten intoleransı sonucu olarak farklı hormonal sorunlar meydana gelebilir. Son zamanlarda yapılan araştırmalar, bu intolerans ile polikistik over sendromu, premenstrual sendrom ve açıklanamayan kısırlık arasında olası bir ilişki göstermektedir. Eğer bu durumlarla ilgili sorunlarınız varsa ve özellikle gluten tükettiğiniz zamanlarda daha kötü oluyorsa gluten intoleransı da mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.

Deri Kızarıklığı

Eğer gluten intoleransınız varsa dermatitis herpetiformis meydana gelebilir. Derinin ilk tabakasının altındaki depolardan gluten tüketilmesiyle birlikte antikorlar salınır ve sulu, kaşıntılı kabarcıklara neden olur. Bu durum bazı insanlarda gluten intoleransının tek belirtisi olabilir.
Deri problemleri genellikle dirsekler, dizler, kalça, yüz, kafa derisi ve omuzlarda gelişir. Eğer dermatitis herpetiformis semptomlarını yaşıyorsanız, meydana gelen bağırsak hasarını engellemek için glutensiz bir diyet uygulamanız gerekmektedir.

Kilo Alımı 

Bazı malabsorbsiyonlar ve bağırsak geçirgenliğindeki değişimler, gluten intoleransı veya duyarlılığının gelişmesine, düzenli alınan kaloriye rağmen istenmeyen kilo kaybına neden olabilir. Diğer yandan, gluten vücutta inatçı kilo alımını taklit eden sistemik inflamasyonu tetikleyebilir. Bağırsaklarınızın iyileşmesi için diyetisyen desteği alarak sağlıklı bir diyetle birlikte glüteni hayatınızdan çıkarabilir, sağlıklı kilonuza geri dönebilirsiniz.

Ruh Halindeki Değişmeler

Çölyak hastalığı, yorgunluğun yanısıra kendini kötü hissetmenize de neden olur. Depresyona girdiğinizi sanabilirsiniz. Gergin, endişeli ve üzgün hissetmenize neden olabilir. Çözümü ise basit; mideniz mutlu olsun ki siz de mutlu olun.

Kemikte Ağrılar

Çölyak hastaları kalsiyumu vücutlarına düzgün alamadıklarından, bu kişilerde kemik erimesi görülür. Eklem ve kas ağrıları, bunun en büyük belirtileridir. Fibromiyalji sendromu kemikte, bağlarda ve tendonlarda ağrıya sebep oluyor ve glüten tüketilmezse ağrı geçiyor.

Laktoz Hassasiyeti

Çölyak hastaları, vücutlarına düzgünce kalsiyum alamadıklarından bu kişilerde kemik erimesi görülmektedir. Laktoz ve glüten hassasiyetinin belirtileri neredeyse aynıdır: mide ağrısı, gaz, ishal ve kabartılar. Çölyak hastalığının bir sonucu olarak zarar gören mikrovilüler nedeniyle, laktozun sindirimi zorlaşıyor.

Tedavi 

Diyet

Gluten hassasiyeti olan insanların  yaşam tarzını değiştirmesi gerekiyor. Bu kişilerin, içinde glüten barındıran yiyecekler tüketmemesi, buğday, arpa, çavdar ve yulafı beslenme düzeninden çıkarması önem taşıyor. Glütensiz gıdalar hazırlanırken, glütenli gıdaların hazırlandığı kapların kullanılmamasına da dikkat edilmeli. Çölyak hastaları; mısır, pirinç, patates, nişasta, soya fasulyesi tüketebiliyor. Ayrıca alınan besinlerin içeriğine dikkat edilmesi gerekiyor. Çünkü bazı diş macunları, meyve suları, şekerli gıdalar ve çikletlerde de glüten bulunabiliyor. Süt ürünleri ise çoğu çölyak hastası tarafından tolere edilemiyor. Bu yüzden ilk zamanlar bu tür gıdalardan kaçınılmalı. Yulaf, hastalığı düşük seviyede olanlarda sınırlı olarak alınabilirken, hastalığı ciddi seviyede olanların kaçınması tavsiye ediliyor. Hastalar, teşhis konulmadan önce gıdalar bağırsakta emilemediği için yeterli enerjiyi alamıyor ve çok kilo veriyor. Ama glütensiz diyete geçildikten sonra belirtiler iki-üç ay içinde düzeliyor ve kilo alımı sağlanıyor. 

Glütensiz diyet, sanılanın aksine kişiyi gıdasız bırakmıyor. Bu diyeti uygulayan kişiler de sağlıklı ve dengeli beslenebiliyor. Glüten; protein olarak mutlaka alınması gereken bir madde olmadığı için, yerine başka gıdalar konulabiliyor. Bazı çölyak hastaları diyet yapmalarına rağmen tedaviden yanıt alamıyor. Bu vakalarda diyete uyumun sorgulanması, tanının tekrar gözden geçirilmesi, pankreas yetmezliği, mikroskopik kolit, ince bağırsağın bakteriyel aşırı gelişimi ile olası laktoz intoleransının araştırılması; tedaviye yanıtsız çölyak hastalığı tanısı kesinse kortizon tedavisinin denenmesi öneriliyor. Tedavi edilmemiş çölyak hastalığı ileride lenfomaya ya da başka bir tür kansere dönüşebiliyor.