Liken Planus Nedir?
Liken Planus (LP) günümüz araştırmaları sonucunda sebebi bilinmeyen çok ender rastlanan bir cilt hastalığıdır. Genel nüfusun %1′ini etkiler. Hastalık bulaşıcı olmadığı gibi aynı zamanda yenen besinler veya kalıtsal yolla geçişi olmadığı düşünülmektedir.
Hastalarda çok kaşıntılı, pullanan, düz tepeli lezyonlar bulunur. Tam olarak gelişmiş lezyonların rengi koyu kırmızı ile mor arasındadır. Lezyonlar pullanan plaklar oluşturacak şekilde birbirleriyle birleşirler. Travmaya uğrayan bölgelerde yeni lezyonlar ortaya çıkar. Genelde görüldüğü yerler diz ve bileklerin fleksor yüzleridir fakat vücut yüzeyinin birçok kisminda olabilir, boynun alt kısmı, cinsel organlarda oluşur.Saçlı deride, diger deri yüzeylerinde görülme olasılığı vardır. Hastalarin yaklasik yarisinda agız lezyonlari da vardir ve bunlar ulserasyonlara baglı şiddetli rahatsızlık oluşturabilirler. Vakalarin %20 kadarında da genital lezyonlar bulunur. Lezyonlarin merkezinde yuvarlak bir beyazlaşma olabilir. Hastalık Tirnakları da etkileyebilir. Lezyonlarda kalın bir pullanma ve hatta blisterler bile oluşabilir. Agız boşlugundaki kronik ulseratif liken planusta yassı hücreli karsinom gelişebilir fakat bu nadir görülen bir durumdur.
Liken Planus’un Nedenleri Nelerdir?
Stres, liken planus hastalığına neden olan ilk ve en etkili nedendir. İş durumu stresli olan ve yaşam mücadelesi içerisinde olan yaş gruplarının bu rahatsızlığa daha fazla maruz kaldığı görülür.
Hepatit B, hepatit C, karaciğer hastalıkları, primer biliyer siroz ve diyabet, liken planusa neden olan hastalıklardır. Bu hastalıkların semptomları, planus hastalığını tetikler ve şiddetini de arttırabilir.
Liken planus hastalığının bir diğer tetikleyicisi ise ilaç kullanımıdır. Tansiyon ilaçları, antibiyotikler, antimalaryal ilaçlar ve nonsteroid antienflamutuar ilaçlarının, planus hastalığını tetiklediği bilinir.
Liken planus, kesin ve tek bir nedene bağlı olarak ortaya çıkmaz. Hastalığın oluşum nedenleri kişilere göre farklılık gösterse de en çok rastlanılan nedeni strestir.
Liken Planus Belirtileri Nelerdir?
Cilt üzerinde oluşan liken planus, düzensiz ve yuvarlak şekillere sahip olarak kırmızı, mor ve düz tepeli görünüme sahiptir.
Yakından bakıldığında pullu bir görünüme sahip olduğu görülür.
Hastalığın şiddetine bağlı olarak kaşıntı yoğunluğu değişiklik gösterir.
En yaygın olarak kol bilekleri, iç bilek ve ayak bileklerinde meydana gelir
Hastalık, tırnakları ve kafa derisini olumsuz etkiler
Liken planus, kızarıklık, tahriş ve saç dökülmesine neden olabilir.
Tırnaklarda oluşan liken planus belirtisi, tırnakların kolay biçimde kırılmasına yol açar
Ağız içerisinde oluşan liken planus, ülsere neden olabilir ve yiyip içmeyi zorlaştırır
Kadınlarda en sık rastlanan liken planus, vajinada oluşur. Vajina ve vulva içerisinde kırmızı parlak lekeler ve yaralar görülür. Sebebi ise cinsel yolla bulaşan hastalıklar, kullanılan kimyasal ürünler ve mikroplara maruz kalmaktır.
Deride Oluşan Liken Planus
Deride meydana gelen liken planus, sıklıkla ayak ve el bileklerinde görülür. Deride oluşan düz yüzeyli kabartılı lezyonlar, ciddi bir kaşıntı oluşturur. Kırmızı veya mor renklerden oluşan kabarcıklar, bacak, kol, boyun, alt sırt, bilekler ve cinsel bölgelerde görülür. Deride oluşan liken planus, bazı durumlarda saç ve tırnakları da etkiler. Lezyonlar, her bölgede farklı bir görünüme sahiptir.
Ağızda Oluşan Liken Planus
Liken planus, vücudun farklı yerlerinde olduğu gibi ağız içerisinde de görülür. Ağızda görülen liken planus hastalığının tedavisi ve iyileşme süreci, vücudun diğer yerlerine oranla daha uzundur. Dil, diş eti ve yanakları etkileyen hastalık, oldukça rahatsız edicidir. Ağızda beyaz çizgiler ve noktalar biçiminde görülen liken planus, kolayca tespit edilir. Şiddetli geçen liken planus, ağrılı yaralara ve ülsere neden olabilir. Ağızda oluşan liken planus tedavisi için biyopsi gerekebilir. Hastalığın belirtileri ortaya çıkar çıkmaz bir doktora başvurmak şarttır. Doktor tarafından yapılan tetkikler sonucunda hastalığa neden olan unsurlar belirlenir. Bunların sonucunda hastaya uygun tedavi ve ilaç verilebilir.
Genital Bölgede Oluşan Liken Planus
Liken planus hastalığına maruz kalan bireylerin, genital bölgelerinde de belirtiler gözlemlenebilir. Genital bölgede meydana gelen liken planus, yara biçiminde ağır olarak veya hafif bir seyir izleyerek devam edebilir. Yapılan araştırmalar, genital bölgede oluşan liken planus hastalığının kadınlarda daha fazla oluştuğunu göstermiştir.
Saç ve Tırnaklarda Oluşan Liken Planus
Liken planus hastalığı bazı durumlarda saç derisini ve tırnakları etkileyebilir. Genel olarak tırnakları etkileyen hastalık, tınakların bir kısmının veya tamamının kaybedilmesine yol açabilir. Tırnakların çıkma noktasından itibaren görülen liken planus, tırnağın soyulmasına, kırılmasına veya yapısının bozulmasına neden olur.
Hastalık, kalıcı veya geçici tırnak kayıpları oluşturabilir. Liken planus hastalığının etkilediği diğer bir yer ise saç derileridir. Bu durum, kel kalmak gibi büyük sorunlar doğurabilir. Bu durumda yapılması gereken doktora başvurmak ve önlem almaktır. Sağlıklı beslenme, bol su tüketimi, temizlik ve doğru yaşam tarzı, hastalığın iyileşme süresi için önemlidir.
Liken Planus Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hafif dereceli liken planus vakaları, genellikle birkaç hafta veya ay içerisinde iyileşme gösterir ve bir tedavi gerektirmez. Ancak belirtiler şiddetli ve rahatsızlık verici ise doktor tedavisine ihtiyaç olabilir. Liken planus hastalığını kısa sürede tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi yoktur. Tedavinin amacı, hastalığın belirtilerini ve şiddetini azaltmaktır. Genel olarak doktor, ağız yoluyla alınan veya krem olarak kullanılan antihistaminikler önerir. Liken planus hastalığı için ilaç tedavisinin yanında en fazla PUVA ismi verilen ultraviole ışık tedavisi tercih edilir. Işık tedavisi, cilt üzerindeki liken planusun mor ötesi ışık ile incelenmesidir. Hastalar, öncelikle dermatoloğa başvurmalı, tedavi için yanlış ilaçların ve yöntemlerin kullanılması, hastalığın şiddetini arttırabilir.
Liken Planus Bitkisel Tedavi
Liken planus hastalığının şiddetini azaltmak için ev tipi ilaçlar ve bitkisel yöntemler tedavi olarak kullanılabilir. Burada önemli olan, bitkisel yöntemlerin doktor tarafından onaylanmasıdır. Yanlış bitkisel yöntemlerin kullanılması, kalıcı hasarlara veya hastalığın yayılmasına neden olabilir. Bitkisel tedavi, rahatsızlığın verdiği kaşıntıyı azaltmaya yardımcıdır. Sigara ve alkol tüketmemek, baharatlı ve asitli içeceklerden uzak kalmak, en önemli tedavi yöntemleri içerisindedir.
Liken planus için bitkisel ve alternatif tedavi uygulamadan önce doktora başvurmak, bilgi almak oldukça önem taşır. Bilinçli bir tedavi içi doktor tavsiyeleri önemlidir. Evde yapılabilecek bitkisel yöntemler;
Soğuk Kompres
Liken planus lezyonlarının bulunduğu bölgeye, soğuk buz torbası koymak, kaşıntının rahatlamasına yardımcı olabilir. İstenilen sonucu elde etmek için buz torbasının 5-10 dakika süresince uygulanması gerekir.
Liken Planus hastalığı, ilaç ve bitkisel tedavi ile farklı süreçler içerisinde iyileştirilir. Hastalık, zaman içerisinde uzun veya kısa sürede ortadan kalkabilir. Hastalığa maruz kalan kişilerin doğru tedavi uygulaması, önerilere uyması ve mikroplardan uzak kalması, tedavi sürecini etkileyen faktörlerdir. Liken planus hastalığının ortalama iyileşme süresi 18 ay olarak bilinir.
